Stabilizacja centralna (ang. Core stability) to pojęcie powiązane z kręgosłupem neutralnym. Stabilizacja centralna odpowiedzialna jest za wydolność mięśni głębokich tułowia, które kontrolują centrum ciała (region miedniczno – lędźwiowy) w statyce i dynamice.
Czy robienie klasycznych brzuszków i wciąganie pępka podczas ćwiczeń, bądź codziennych aktywności ma wpływ na kształtowanie stabilizacji centralnej? Nie. Mięsień prosty brzucha, tak chętnie przez wszystkich ćwiczony, nie ma żadnej funkcji stabilizacyjnej. Stabilizacja to nie tylko mięśnie powierzchowne brzucha i pośladków.
Na czym polega core stability?
Wyobraź sobie, że Twój dolny tułów to cylinder, który zaczyna się na łukach żebrowych, a kończy na spojeniu łonowym. Cylinder od góry zamyka przepona, od dołu mięśnie dna miednicy. Ściany cylindra tworzą mięśnie lokalne (głębokie) – mięsień wielodzielny oraz mięsień poprzeczny brzucha (TrA). To właśnie te 4 składowe odpowiedzialne są za mechanizm stabilizacji centralnej.
Czy samo napięcie mięśnia poprzecznego brzucha zagwarantuje nam odpowiednią stabilizację? TrA uważany jest za mięsień, który wywiera największy wpływ na stabilizację kompleksu lędźwiowo – miedniczego poprzez zwiększenie ciśnienia śródbrzusznego, napięcie powięzi piersiowo – lędźwiowej, kompresję stawów krzyżowo – biodrowych i spojenia łonowego. Jednak jego napięcie nie gwarantuje stabilizacji. Czy napięcie mięśni dna miednicy wystarczająco ustabilizuje pozycję? Nie. Tylko równoczesne napięcie wszystkich mięśni cylindra (mięsień wielodzielny, poprzeczny brzucha i dno miednicy) wraz z prawidłową pracą przepony zapewnią nam stabilizację centralną, dzięki której będziemy mogli funkcjonować i ćwiczyć w pozycji neutralnej kręgosłupa.
Mobilność na stabilności i timing mięśniowy
Ideą core stability jest mobilność na stabilności, czyli zdolność do utrzymania stabilnego tułowia podczas przemieszczania się oraz podczas ruchów kończynami. Mięśnie środka aktywują się jako pierwsze podczas każdego ruchu (timing mięśniowy), zabezpieczając prawidłową pozycję ciała (w oparciu o tzw. sprzężenie wyprzedzające). W fizjologicznych warunkach wcześniejsza aktywacja mięśni głębokich zapewnia bazę dla mięśni odpowiedzialnych za wykonanie ruchu. Prawidłowe funkcjonowanie mięśni stabilizujących wzmacnia tułów, wpływa na lepszą kontrolę i płynność ruchów oraz postawę ciała, zapobiega kontuzjom. Konieczna jest ich ciągła aktywacja na niskim poziomie (przede wszystkim mięśnia poprzecznego brzucha), niezależnie od tego czy wykonywane zadania ruchowe są łatwe (np. chodzenie) czy trudne (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów). Przy zaburzonej stabilizacji organizm bardzo często wytwarza kompensacje, które zaburzają wzorzec ruchu wykorzystując silniejsze części ciała. Prowadzi to do pogłębiania dysbalansu mięśniowego i przeciążeń w układzie ruchu. Skutkiem tego są bóle odcinka lędźwiowego, zaburzenia w obrębie krzywizn kręgosłupa, wystający brzuch (nawet u osób szczupłych), rozstęp mięśni prostych brzucha, osłabienie mięśni dna miednicy.
Co może doprowadzić do utraty stabilizacji mięśniowej?
- Nierównowaga mięśniowa (nadmierne skrócenie i napięcie jednych mięśni, a rozluźnienie i rozciągnięcie innych), jednostronne obciążenia
- Nieprawidłowa postawa ciała (nieprawidłowe ustawienie miednicy!)
- Urazy
- Stres
- Ograniczona ruchomość stawowa
- Incydenty bólowe
- Ciąża
- Przeciążenia zawodowe (np. praca w statycznej, wymuszonej pozycji)
Dzięki budowaniu odpowiedniego napięcia w stabilizacji łatwiej będzie przyjąć i utrzymać neutralny kręgosłup. I odwrotnie. Zdolność do utrzymywania neutralnego kręgosłupa przyczyni się do poprawy stabilizacji centralnej.
Dziękuję, że ze mną jesteś.
Z.V.